Gwiazdozbiór (konstelacja) to grupa gwiazd zajmujących pewien obszar nieba. Zazwyczaj gwiazdy te połączono w symboliczne kształty i nadano im nazwę pochodzącą z mitologii (np. Centaur, Cefeusz itp.). Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie związane, a ich bliskie położenie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską. Historycy uważają, że pierwszymi wyodrębnionymi i nazwanymi gwiazdozbiorami były znaki Zodiaku. Warto zapoznać się z materiałem na temat tego, jak samodzielnie obserwować niebo: Obserwując ruch planet i Księżyca starożytni zauważyli, że poruszają się one w obrębie wąskiego pasa tworzącego na niebie okrąg. Na przebycie tego okręgu potrzebują one roku. Pas ten, nazwany Zodiakiem, podzielono na 12 równych części, którym nadano nazwy znajdujących się w nich gwiazdozbiorów. Ludzie mieszkający na równiku mogą, dzięki obrotowi Ziemi, w przeciągu roku zobaczyć wszystkie gwiazdozbiory. Jednak ci żyjący na półkuli północnej czy południowej widzą przez cały rok tylko część nieba. Ponieważ całą galaktyka obraca się wokół swego środka, gwiazdy nieustannie poruszają się. Z tego powodu gwiazdozbiory zmieniają swój kształt. Andromeda - spory i wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego. Baran - gwiazdozbiór pomiędzy Andromedą a Bykiem. W Baranie znajdował się punkt przecięcia ekliptyki i równika niebieskiego, tzw. punkt Barana. Przejście Słońca przez ten punkt oznacza początek astronomicznej wiosny na półkuli północnej. Obecnie na skutek precesji Ziemi punkt Barana przesunął się do sąsiedniego gwiazdozbioru Ryb. Bliźnięta - jeden z bardziej charakterystycznych gwiazdozbiorów, znany od starożytności, przedstawia parę bliźniąt trzymających się za ręce, Kastora i Polluksa. Byk - duży i wyraźny gwiazdozbiór nieba północnego, leżący w pobliżu równika niebieskiego. Jest to jedna z konstelacji zodiakalnych. Linia ekliptyki przechodzi w tym gwiazdozbiorze między formacją Plejad, a "głową byka". Cefeusz - konstelacja znana w starożytności, przedstawia króla Etiopii, męża Kasjopei i ojca Andromedy, upamiętnionych sąsiednimi gwiazdozbiorami. Centaur - w obrębie tego gwiazdozbioru leży najbliższa Ziemi gwiazda Proxima Centauri, odległa od układu słonecznego o 4,28 lat świetlnych, a także, prawdopodobnie powiązania z nią grawitacyjnie gwiazda Toliman (inne nazwy: Centauri, Rigil Centaurus, Hadar), która jest jedną z najjaśniejszych gwiazd nieba. Cyrkiel - mały gwiazdozbiór nieba południowego pomiędzy Centaurem a Trójkątem Południowym, nazwany w roku 1751 przez Nicolasa Louisa de Lacaille z powodu podobieństwa do pary cyrkli mierniczych. Delfin - niewielki, ale stosunkowo wyraźny gwiazdozbiór nieba północnego położony w pobliżu równika niebieskiego, na południe od konstelacji Łabędzia, pomiędzy Pegazem a Orłem. W Polsce jest gwiazdozbiorem nieba letniego. Najjaśniejsze gwiazdy są czwartej wielkości gwiazdowej, wszystkie trzy są gwiazdami podwójnymi. Erydan - gwiazdozbiór nieba równikowego, znany starożytnym, którzy kojarzyli go z Nilem, Eufratem, Gangesem lub dowolną inną większą rzeką. Feniks - niezbyt jasna konstelacja nieba południowego. W szerokości geograficznej Polski niewidoczna. Gołąb - mały gwiazdozbiór nieba południowego. Wprowadzony został przez Johanna Bayera w 1603 roku. Gwiazdozbiór kojarzony jest z gołębicą z Arki Noego. Góra Stołowa - gwiazdozbiór nieba południowego, oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w roku 1751 na cześć Góry Stołowej na Przylądku Dobrej Nadziei, na której prowadził swoje obserwacje. Zawiera część Wielkiego Obłoku Magellana. Herkules - wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego. Nazwa pochodzi od imienia Herkulesa, bohatera występującego w mitologii greckiej. Hydra (Wąż Wodny) - największy pod względem powierzchni gwiazdozbiór na niebie. Znajduje się w pobliżu równika niebieskiego. Indianin - mało wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego. Przedstawiać ma postać Indianina z Ameryki Północnej. Jaszczurka - gwiazdozbiór wydzielony w roku 1690 przez Jana Heweliusza, leżący między Andromedą a Łabędziem. Jednorożec - słabo widoczna konstelacja nieba południowego. Znajduje się bardzo blisko równika niebieskiego i dzięki temu może być obserwowany na szerokości geograficznej Polski w miesiącach zimowych. Kameleon - jedna z mniej wyraźnych konstelacji nieba południowego. Kasjopeja - gwiazdozbiór półkuli północnej, położony w obszarze Drogi Mlecznej. Kil - jest jednym z gwiazdozbiorów nieba południowego. Kompas - niewielki gwiazdozbiór nieba południowego wyodrębniony z gwiazd starożytnej konstelacji Argo w 1751 roku przez Nicolasa Louisa de Lacaille. Wyobraża kompas magnetyczny. Nie zawiera gwiazd jaśniejszych niż czwartej wielkości. Korona Południowa - jest jednym z 48 gwiazdozbiorów oznaczonych jeszcze przez Ptolemeusza, a znajduje się na południowej półkuli nieba. Korona Północna - niewielki, lecz wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego, leżący w pobliżu Wolarza. Jego gwiazdy układają się w łuk przypominający diadem, bądź koronę. Koziorożec - jest jednym z gwiazdozbiorów zodiakalnych. Położony jest na południowej półkuli nieba. Kruk - mały gwiazdozbiór nieba południowego znajdujący się na południe od konstelacji Panny. Mimo swoich rozmiarów, jest wyraźnym gwiazdozbiorem widocznym na południe od równika niebieskiego, w Polsce na wiosnę. Krzyż Południa - najmniejszy gwiazdozbiór nieba, charakterystyczny dla nieba południowego. Leży on w obrębie Drogi Mlecznej. W szerokościach geograficznych Europy, nie jest on widoczny. Lew - gwiazdozbiór zodiakalny identyfikowany z lwem, którego musiał pokonać Herakles aby wypełnić jedną ze swych dwunastu pracy. Lis - niezbyt jasny gwiazdozbiór nieba północnego, oznaczony w roku 1690 przez Heweliusza. Znajduje się on wewnątrz formacji "trójkąta letniego". Luneta (Teleskop) - mało wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego. Oznaczony w roku 1752 przez francuskiego obserwatora, Nicolasa Louisa de Lacaille. Lutnia - jeden z charakterystycznych gwiazdozbiorów nieba letniego na półkuli północnej. Łabędź - gwiazdozbiór nieba północnego. Nazywany jest również Krzyżem północy, ponieważ jego najjaśniejsze gwiazdy układają się w kształt krzyża. Malarz - słabo widoczny gwiazdozbiór nieba południowego nazwany w roku 1751 przez francuskiego opata, Nicolasa Louisa de Lacaille, któremu przypominał malarską sztalugę, przechrzczony później na Malarza. Mała Niedźwiedzica - niezbyt jasna, ale mimo to ogólnie znana konstelacja okołobiegunowa, ze względu na Gwiazdę Polarną, leżącą +/- 1 stopień od północnego bieguna nieba i na końcu tzw. Małego Wozu. Mały Lew - niewielka i słabo widoczna konstelacja nieba północnego. Mały Pies - mały gwiazdozbiór usytuowany w pobliżu równika niebieskiego. Mikroskop - niewielki i mało wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w 1751 roku. Mucha - mały gwiazdozbiór nieba południowego, położony w pobliżu bieguna południowego. Oktant - gwiazdozbiór przedstawiający oktant, instrument nawigacyjny wynaleziony w 1731 roku przez Johna Hadleya. Ołtarz - słabo widoczna konstelacja nieba południowego. Orion - konstelacja położona w obszarze równika niebieskiego, w szerokości geograficznej Polski widoczna od października do marca. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych gwiazdozbiorów nieba zimowego, łatwym do odnalezienia i zidentyfikowania i zawiera wiele ciekawych obiektów. Orzeł - łatwo zauważalny z powodu najjaśniejszej gwiazdy Altair, (Aql) 0,8 mag (pierwsza liga jasności gwiazd - 10 miejsce). Panna - gwiazdozbiór zodiakalny, znajdujący się w rejonie równika niebieskiego. Według starożytnych, wyobraża on pannę trzymającą w ręku kłos. Przedstawia zazwyczaj grecką boginię sprawiedliwości Dike, która odeszła od ludzi gdy zakończył się srebrny wiek, ale również boginie pełniące podobne funkcje w innych kulturach. >Paw - wyraźna, choć w większości składająca się ze słabych gwiazd, konstelacja nieba południowego. Niewidoczna w szerokości geograficznej Polski. Pegaz - duży i wyraźny gwiazdozbiór leżący na północnej półkuli nieba. Nazwa tej konstelacji pochodzi od mitycznego uskrzydlonego konia - Pegaza. Perseusz - gwiazdozbiór nieba północnego, najlepiej widoczny w szerokości geograficznej Polski podczas okresu jesiennego. Piec - mały gwiazdozbiór nieba południowego nazwany w 1751 roku przez Nicolasa Louisa de Lacaille z powodu podobieństwa do pieca (hutniczego). Nie zawiera gwiazd powyżej wielkości 4. Pompa - gwiazdozbiór półkuli południowej, nazwany w roku 1751 przez Nicolasa Louisa de Lacaille'a na cześć pompy wynalezionej przez Roberta Boyle'a. Psy Gończe - gwiazdozbiór sąsiadujący z Wolarzem i wydzielony z Wielkiej Niedźwiedzicy przez Heweliusza w 1690, przedstawiający charty Wolarza atakujące niedźwiedzicę. Ptak Rajski - gwiazdozbiór nieba południowego, oznaczony w 1595 przez Keysera i de Houtmana. Nazwany dla uczczenia nieznanych w Europie, kolorowo upierzonych ptaków Azji i Ameryki Południowej, których okazy przywiozła po raz pierwszy wyprawa Magellana w 1522. Puchar - gwiazdozbiór nieba południowego, położony blisko równika niebieskiego. Jest to konstelacja słabo widoczna, kojarzona przez starożytnych z pucharem, z którego pili ambrozję bogowie. Rak - konstelacja będąca jednym z 12 gwiazdozbiorów zodiaku. Jest to konstelacja mała i składająca się ze słabych gwiazd. Rufa - duży gwiazdozbiór nieba południowego. Gwiazdozbiór jest prawie niewidoczny w szerokości geograficznej Polski. Jedynie jego północną część można obserwować w miesiącach zimowych, nisko nad południowym horyzontem. Ryba Latająca - mały gwiazdozbiór nieba południowego. Konstelacja ta przedstawia latającą rybę, która miała towarzyszyć na niebie okrętowi Argo. Ryba Południowa - mała konstelacja, leżąca na południowej półkuli nieba. Ryby - duży gwiazdozbiór nieba północnego, znajdujący się w pobliżu równika niebieskiego. Rylec - mały gwiazdozbiór nieba południowego oznaczony w 1751 przez Nicolasa Louisa de Lacaille'a i wyobrażający narzędzie używane do rytowania. Ryś - gwiazdozbiór wyróżniony w roku 1690 przez Jana Heweliusza, który nadał mu tę nazwę ze względu na "oczy rysia", które musiałby posiadać obserwujący, aby ją odnaleźć. Rzeźbiarz - słabo widoczny gwiazdozbiór nieba południowego opisany w 1751 roku przez Nicolasa Louisa de Lacaille. Sekstant - słabo widoczny gwiazdozbiór usytuowany w rejonie równika niebieskiego. Sieć - mały gwiazdozbiór nieba południowego. Skorpion (Niedźwiadek) - jedna z konstelacji zodiakalnych. Znajduje się na południowej półkuli nieba, jednak pod koniec lata z terenów Polski da się niekiedy dojrzeć tuż ponad horyzontem kilka gwiazd tego gwiazdozbioru. Smok - konstelacja znana wielu starożytnym kulturom i przeważnie kojarzona z potworem reprezentującym siły chaosu, sprzeciwiające się uznanym bogom. Strzała - mały i słabo widoczny gwiazdozbiór nieba północnego. Strzelec - konstelacja zodiakalna, znana już w starożytności, przedstawiająca centaura, pół-człowieka, pół-konia, z uniesionym łukiem i strzałą. Jej początków można szukać już u Sumerów, którzy widzieli w nim boga wojny. Tarcza Sobieskiego (Tarcza) - mały gwiazdozbiór nieba południowego, leżący w pobliżu równika niebieskiego. Trójkąt - mały gwiazdozbiór nieba północnego, którego trzy najjaśniejsze gwiazdy tworzą figurę wydłużonego trójkąta. Trójkąt Południowy - mała, lecz wyraźna konstelacja nieba południowego. Nazwa wzięła się z faktu, że gwiazdy tej konstelacji układają się w kształt prawie równobocznego trójkąta. Tukan - jeden z gwiazdozbiorów południowej półkuli nieba. W jego obrębie znajduje się Mały Obłok Magellana. Waga - mało wyraźny gwiazdozbiór zodiakalny. Znajduje się na południowej półkuli nieba. Warkocz Bereniki - gwiazdozbiór nieba północnego, wydzielony z dwóch innych przez Tycho de Brahe na początku XVIII wieku. >Wąż - gwiazdozbiór znajdujący się w pobliżu równika niebieskiego. Jest to jedna z 48 konstelacji opisanych przez Ptolemeusza, a zarazem jedna z 88 obecnie, oficjalnie rozróżnianych. Węgielnica - gwiazdozbiór nieba południowego, oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w 1751 roku jako jeden z grupy gwiazdozbiorów "mierniczych" (obok Kompasu i Trójkąta Południowego). Wężownik - wyraźny gwiazdozbiór znajdujący się w rejonie równika niebieskiego. Wielka Niedźwiedzica - gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego, a zarazem trzecia co do wielkości konstelacja nieba. W Polsce, a zatem na naszej szerokości geograficznej, widoczna przez cały rok. Wielki Pies - gwiazdozbiór nieba zimowego na naszej szerokości geograficznej. Najjaśniejsza gwiazda tego gwiazdozbioru, Syriusz, jest również najjaśniejszą gwiazdą na całym nocnym niebie. Wieloryb - konstelacja zwykle utożsamiana przez starożytnych z morskim potworem, który miał pożreć Andromedę, i który został przez Perseusza zamieniony w kamień. Wilk - jedna z konstelacji nieba południowego. Jest jednym z 48 gwiazdozbiorów opisanych przez Ptolemeusza. Wodnik - gwiazdozbiór sąsiadujący z Wielorybem, Delfinem i Rybą Południową, położony na południe od równika niebieskiego. Jest jednym z najstarszych (w sensie antropologicznym) gwiazdozbiorów. Wolarz - jeden z wyraźnych gwiazdozbiorów nieba północnego. Woźnica - wyraźny gwiazdozbiór nieba północnego. Zając - niewielki gwiazdozbiór położony na południe od Oriona i na wschód od Wielkiego Psa. Zegar - mało wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego, oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w 1751 roku i wyobrażający zegar z wahadłem. Nie zawiera gwiazd o jasności większej niż 4. Złota Ryba - niewyraźny gwiazdozbiór nieba południowego. Jest mimo to istotny, ponieważ w jego obrębie znajduje się większa część Wielkiego Obłoku Magellana. Źrebię - mało wyraźny i jednocześnie najmniejszy powierzchniowo gwiazdozbiór nieba północnego i przedostatni pod względem wielkości w ogóle. Mniejszy od niego jest tylko Krzyż Południa. Żagiel - gwiazdozbiór nieba południowego, jeden z trzech wydzielonych w roku 1763 przez Nicolasa Louisa de Lacaille ze starożytnej konstelacji Argo (Statku Argonautów). Zawiera cztery gwiazdy drugiej wielkości. Żuraw - jedna z ptasich konstelacji nieba równikowego i południowego. Żyrafa - gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego pomiędzy Gwiazdą Polarną a Woźnicą. w górę ↑

legendarne zwierzę lub gwiazdozbiór równikowy