Zdjęcia antycznych posągów kontra zamaszyste, jakby odręczne napisy – już czołówka filmu jest znamienna. Posągowość muskularnych męskich ciał oraz bogate zaplecze europejskiej kultury z jednej strony, intymna notatka albo wpis w dzienniku z drugiej. Luca Guadagnino przenosi na ekran powieść André Acimana, przepisując Proustowską narrację oryginału na swój filmowy charakter pisma, jednocześnie odsyłając chociażby do filmografii Viscontiego. "Tamte dni, tamte noce" to bowiem – podobnie jak twórczość włoskiego klasyka – kino utkane z literatury. Nie dość że oparte na powieści, to jeszcze szafujące niemalże akademicką ikonografią, tymi wszystkimi wypełniającymi drugi plan szeregami woluminów i czytanymi przez bohaterów w ciepłe letnie dni klasykami. A przy tym jednak kino "kinowe", generujące niemal całą dramaturgię z gry spojrzeń i gry ciał, z napięcia między tym, co widać a czego nie. Są lata 80., gdzieś we Włoszech. Elio (Timothée Chalamet), nastolatek włosko-amerykańskiego pochodzenia, spędza wakacje, czytając, grając na pianinie, flirtując z koleżanką. Jego ojca – uniwersyteckiego profesora – odwiedza pracujący nad doktoratem stypendysta, Amerykanin Oliver (Armie Hammer). "Uzurpator!" – cedzi na jego widok przez zęby Elio, musi bowiem oddać gościowi swój własny pokój. Tymczasem Oliver, choć wraz z ojcem chłopaka bada kulturę antyczną i dotrzymuje profesorowi kroku w akademickich dysputach, wnosi do rodzinnego domu odrobinę jankeskiej dezynwoltury. Jego bezpretensjonalność graniczy bowiem z arogancją, uosabianą najlepiej przez rzucane w trakcie konwersacji, zbywające rozmówcę słówko "later". W filmie, w którym przypomina się nam o wadze słów, w którym dyskutuje się o etymologii wyrazu "morela", owo "later", Amerykański odpowiednik naszego "nara", jawnie kontrastuje z rzuconym po francusku "usurpateur" Elia. Dyskretna antypatia chłopca do przybysza zmieni się jednak wkrótce w fascynację, tak jak słowo "morela" porzuci okowy teoretycznego, akademickiego dyskursu, by stać się – w praktyce – owocem z drzewa poznania. Nie mogło być inaczej: to film niezwykle zmysłowy. Podobnie jak "Nienasyconych", "Tamte dni, tamte noce" wypełnia światło, a bohaterom udziela się erotyczna aura gorącego dnia gdzieś na włoskiej prowincji: ciepłe powietrze, słońce, woda, przepocone lniane koszule. Nieprzypadkowo Hammer jest tu jak jedna z antycznych figur, jakie wyławia z morza profesor. Kiedy naukowiec omawia potem piękno i dynamizm kształtów zaprojektowanych przez rzeźbiarza tak, by wysyłały jasny sygnał "patrz na mnie", równie dobrze mógłby mówić o swoim doktorancie przyciągającym wzrok zafascynowanego Elia. W ślad za młodym bohaterem kamera celebruje posągowego Hammera w sposób, jaki kino rezerwuje zazwyczaj dla ciała kobiecego. Guadagnino rozbija tu jednoznaczność filmowego spojrzenia, bawi się antycznym zachwytem nad cielesnością, przenosząc go na płaszczyznę współczesnej, nastoletniej homoerotycznej fascynacji. Reżyser najpierw uwodzi nas czułymi zbliżeniami, długimi ujęciami, po czym nagle tnie, na ostro, na ruchu, na akcji. Potęguje to wrażeniowość historii, sprawia, że film przypomina ciąg mentalnych stopklatek, zamglone wspomnienie sprzed lat. Ale skoro mamy widmo Viscontiego, w tym rajskim ogrodzie nie może nie pojawić się piętno śmiertelności; erotyczno-tanatyczny duet musi się dopełnić. Guadagnino rozsiewa tu i tam budzące niepokój sygnały: rana na brzuchu Olivera czy krwotoki z nosa Elia sugerują drugą stronę witalnej, rozseksualizowanej cielesności. Podczas przejażdżki po włoskiej wsi Elio i Oliver korzystają z gościnności pewnej lokalnej starowinki, która częstuje ich, spragnionych, wodą. Nad drzwiami wejściowymi jej domu bohaterowie zauważają portret Mussoliniego, niczym groźbę przed uśpionymi narodowymi demonami, memento, że para gejów trzymających się publicznie za rękę może nie być dla kogoś miłym widokiem. Chłopaki wyśmiewają jednak obrazek oraz duce. Zresztą sam Guadagnino nie zawsze jest poważny, potrafi na przykład ironicznie spuentować scenę seksu eufemizmem rodem ze starego Hollywood, czyli kulminacyjnym najazdem kamery na... okno. Jego film skrzy się od subtelnego humoru, od niezręcznej komedii międzyludzkich niedopowiedzeń i wpadek. Nagłe trzaśnięcie drzwiami, gdy nie chcesz obudzić reszty domu podczas miłosnej schadzki, czy radyjko ilustrujące seksualne uniesienia jakimiś szlagierami nadają filmowi czułej wiarygodności. I nawet niefortunny polski tytuł (oryginalnie: "Call Me by Your Name") okazuje się tu jakoś dziwnie rymować z filmem. Bo mimo akademickiej wylewności bohaterów, nazywanie rzeczy po imieniu przychodzi im z trudem: oto bardzo oczytani ludzie, którzy najważniejsze rzeczy przekazują sobie jednak między słowami. Za pozorem banalnego polskiego "Tamte dni, tamte noce", tak jak za pozorem konwencji "letniego romansu", kryje się poważna opowieść o niewyrażalności uczuć i o naturze pożądania. O miłości, która ma w sobie pierwiastek przemocy i jest relacją władzy. Gdy Oliver dotyka Elia w trakcie gry w siatkówkę, ten odbiera to przecież jako inwazję, czuje się potraktowany protekcjonalnie, wykpiony. Sam jednak bawi się uczuciami swojej rówieśniczki – nie do końca świadomie, nie do końca z premedytacją, ale jednak. Guadagnino opowiada o potędze impulsów, które bywają destrukcyjne, nawet autodestrukcyjne. Nieprzypadkowo Oliver kilkakrotnie wyraża w filmie obawę przed dogadzaniem swojemu nieposkromionemu apetytowi. Wie, że za horyzontem czekają już ból i strata. Problem w tym, że wie również coś jeszcze: czasem warto ulec. Rocznik 1985, absolwent filmoznawstwa UAM. Dziennikarz portalu Filmweb. Publikował lub publikuje również w "Przekroju", "Ekranach" i "Dwutygodniku". Współorganizował trzy edycje Festiwalu... przejdź do profilu96% użytkowników uznało tę recenzję za pomocną (1105 głosów).